Waarom dit project?

Tot 1997 was in het werkgebied van partnerorganisaties Aloshikha en BVDO geen medische voorziening. Dit gebied bestaat voornamelijk uit platteland en ligt in een van de laagstgelegen gebieden van Bangladesh, in de uitlopers van de enorme rivieren die Bangladesh rijk is.

De dichtstbijzijnde gezondheidspost van de overheid was een anderhalf uur met de fietstaxi verderop, of drie uur lopen. Deze afgelegen kliniek kampte met grote operationele problemen: onderbezetting, onvoldoende bevoorrading, en slechte hygiënische omstandigheden. Wanneer zieke mensen de tocht ondernamen om naar de kliniek te gaan, was het onzeker of de dokter wel aanwezig zou zijn, of de operatiezaal wel bruikbaar was, of de benodigde medicijnen wel beschikbaar waren en of er plaats was. Daarom bezochten veel mensen liever traditionele genezers en vroedvrouwen en alleen in uiterste noodgevallen ondernam men de reis naar de kliniek. Om in veel gevallen doorverwezen te worden naar een groter overheidsziekenhuis 80 kilometer verderop. Destijds moesten er nog twee rivieren met de boot worden overgestoken om die te bereiken.

Om deze reden heeft partnerorganisatie Aloshikha in 1997 een kliniek opgericht, de ‘Maria Mother and Child Health Care Clinic’. De kliniek fungeert als een huisartsenpraktijk, uitgebreid met een kleinschalige ziekenhuisvoorziening waar eerste hulp operaties kunnen worden uitgevoerd. Iedere dag is er een gekwalificeerde arts aanwezig voor spreekuren. Vierentwintig uur per etmaal is de arts ook oproepbaar voor noodgevallen. Er is een klein laboratorium, een röntgenapparaat en een kleine goed onderhouden operatiekamer. Mensen kunnen terecht voor de behandeling van ontstekingen, eenvoudige botbreuken worden gezet, maar ook een blindedarmoperatie en keizersneden worden gedaan. Eigenlijk al die zaken waar voorheen veel mensen aan stierven. Voor de allerarmsten is er een beperkt fonds beschikbaar om noodzakelijke kosten te vergoeden. Daarnaast is er goed contact met de overheid en biedt de kliniek onderdak en logistieke ondersteuning aan het rijks vaccinatie programma in het werkgebied.

Stichting SAKO ondersteunt het wijkgezondheidsprogramma dat tegelijkertijd met de kliniek is opgezet. Dit programma wordt uitgevoerd door twee partnerorganisaties, te weten BVDO en Aloshikha. Beiden nemen zij een deel van de delta voor hun rekening, waarbij Aloshikha 12 gezondheidswerkers in dienst heeft, die werken in het gebied rondom de kliniek. Het team gezondheidswerkers van BVDO bestaat uit 6 medewerkers en die bezoeken zo’n 25 dorpen in het aangrenzende gebied en bereiken daarmee zo’n 800 gezinnen. De beide teams bestaan voornamelijk uit vrouwen. Via bestaande structuren bieden zij een geïntegreerd programma van voorlichting, zorg, tijdige signalering en door verwijzing.

Het takenpakket van de wijkgezondheidswerkers

Wijkverzorging in Bangladesh is niet helemaal te vergelijken met wijkverpleging in Nederland. De dagelijkse zorg voor zieken wordt uitgevoerd door familie. De wijkgezondheidswerkers richten zich meer op de ondersteuning van deze zorg door middel van het delen van kennis, praktische informatie en het inzetten van bestaande netwerken. Het takenpakket van de gezondheidswerkers is daarom zeer divers.

Moeder en Kind Zorg

Alle gezondheidswerkers zijn verantwoordelijk voor een eigen toegewezen gebied, bestaande uit zo’n vijf tot tien dorpen (afhankelijk van de afstand en bereikbaarheid). De gezondheidswerkers houden maandelijks spreekuur in de dorpen in hun werkgebied. Zwangere vrouwen en pasgeboren baby’s krijgen preventieve controles, en ontvangen zo nodig vrij te verstrekken medicatie, zoals ijzertabletten en vitaminepreparaten. Er is aansluiting met het rijksvaccinatieprogramma voor de inentingen van kinderen in de leeftijd 0 – 6 maanden. Wanneer een zwangerschap niet goed verloopt, worden vrouwen doorverwezen voor medische begeleiding. Om dat mogelijk te maken, is het soms nodig om huisbezoeken af te leggen om de familie rondom de vrouw van de noodzaak te overtuigen, en te bemiddelen bij eventuele geldproblemen.

Tevens wordt er in overleg met familie voor iedere zwangere een noodplan opgesteld. De meeste vrouwen willen thuis bevallen. Het is echter belangrijk dat er een plan klaar ligt voor het geval dat er complicaties optreden en medische assistentie nodig is. Dat betekent dat er vooraf nagedacht moet worden over vervoer, de kosten daarvan, wie er meereist, etc. De ervaring heeft geleerd dat een vooraf opgesteld plan ervoor zorgt dat vrouwen vaker en tijdig professionele hulp inschakelen, waardoor het sterftecijfer van zowel moeders als pasgeborene aanzienlijk daalt. Ook voor pasgeborene wordt er een dossier aangelegd. De groei wordt bijgehouden en er wordt samengewerkt met het rijksvaccinatieprogramma.

Momenteel wordt dit contact ook door mensen gebruikt om algemeen medisch advies te vragen in geval van zieke gezinsleden. Waar nodig verwijzen de gezondheidswerkers de zieke door naar een arts, of kliniek en proberen in overleg met de familie het vervoer daarvoor te organiseren.

Ondersteuning vrouwengroepen

Via de bestaande micro-creditgroepen wordt er voorlichting gegeven, vooral voor het bespreken van gendergevoelige onderwerpen. Tienerzwangerschappen, geboortebeperking, het plannen van meer tijd tussen twee zwangerschappen, huiselijk geweld, en tienerzwangerschappen. Het biedt vrouwen een platvorm om gevoelige onderwerpen gezamenlijk te bespreken, en strategieën te ontwikkelen om de eigen positie in de gemeenschap te versterken.

Schoolgezondheidsprogramma

Tweemaal per jaar bezoekt de gezondheidswerker de Pre-scholen in haar gebied. Bij partner organisatie Aloshikha en BVDO wordt de gezondheidswerker vergezeld door een arts. Alle kinderen worden preventief onderzocht en gecontroleerd op gewicht, eventuele klachten, zicht en gehoor. Waar nodig worden er medicijnen verstrekt voor eenvoudig te verhelpen aandoeningen, bijvoorbeeld een wormenkuur, vitaminepreparaten of ijzertabletten. Indien er doorverwijzing voor verdere medische begeleiding noodzakelijk is, wordt er contact gezocht met de familie.

Schoon water en hygiëne

Aloshikha en BVDO streven ernaar dat alle mensen in hun werkgebied toegang hebben tot schoon water en sanitair. Het slaan van diepgelegen waterpompen en de aanleg van toiletten wordt apart gefinancierd door andere donoren. Het is echter de taak van de gezondheidswerkers om dit project te begeleiden met passende gezondheidsvoorlichting.

Campagne gezonde voeding

Iedere maand wordt er in een van de dorpen een Nutrition Camp georganiseerd. Dit is een grote bijeenkomst die plaatsvindt in de openlucht. Iedereen is welkom: mannen, vrouwen, kinderen. De gezondheidswerkers organiseren deze evenementen, en geven voorlichting over het belang van gezonde voeding, waarom zwangere vrouwen en kinderen extra voeding nodig hebben, het belang van het verbouwen van groenten en fruit en hoe voedingstekorten te herkennen zijn. Bij partnerorganisatie Aloshikha is de arts ook aanwezig bij deze bijeenkomsten. Na iedere voorlichting staat er voor alle deelnemers een gezonde maaltijd klaar.

Deskundigheidsbevordering

Maandelijks komen de gezondheidswerkers bijeen om samen met de arts en/of verpleegkundige probleemgevallen te bespreken. Deze bijeenkomsten vormen een structurele manier om de deskundigheid van de gezondheidswerkers aan de hand van praktijkvoorbeelden te vergroten en te komen tot een gezamenlijke en sluitende aanpak van gezondheidsproblemen. Daarnaast zoeken Aloshikha en BVDO contact met traditionele genezers en vroedvrouwen om de samenwerking te bevorderen. Deze link is van essentieel belang, omdat vooral de allerarmsten gewend zijn gebruik te maken van dit netwerk. De arts van Aloshikha probeert door regelmatige bezoeken en het organiseren van bijeenkomsten de medische basiskennis van deze traditionele genezers te vergroten, en waar nodig doorverwijzing te stimuleren.